Համաշխարհային օրակարգն արդեն իսկ փոխված է

Մոտակա օրերին Միջին Արևելքում տեղի ունենալիք Դոնալդ Թրամփի պաշտոնական այցերը կանխորոշելու են տարածաշրջանային բազմաթիվ խնդիրների լուծումը:

Այցը սկսվեց Սաուդյան Արաբիայից, շարունակվելու է Քուվեյթում և ԱՄԷ-ում:

Սրան զուգահեռ՝ մայիսի 14-15-ին Ստամբուլում կայանալու է ՆԱՏՕ-ի անդամ երկրների ԱԳ նախարարների հանդիպումը:

Սպասվում է Պուտին-Զելենսկի հանդիպում, չնայած ռուսական կողմը անում է ամեն ինչ, որպեսզի Պուտինի փոխարեն ավելի ցածր դասի պաշտոնյա հանդիպի Զելենսկու հետ:

Ռուսական կողմը առևտուր է առաջարկում իր պայմաններով:

Սակայն, Թրամփի այցը Միջին Արևելք կարող է ռուսական խաղաքարտերի հիմնական մասը զրոյացնել: Եթե Սաուդյան Արաբիան ամերիկացիների հետ գա համաձայնության և իջեցնի նավթի գները, ռուսական կողմը կհայտնվի ծանր կացության մեջ: Սա ճնշում է նաև Իրանի վրա: Բացի դա, ԵՄ-ն արդեն իսկ Պուտինին ներկայացրել է վերջնաժամկետ՝ 30-օրյա զինադադար կնքելու վերաբերյալ, հակառակ դեպքում խոստանալով ռուսական ստվերային նավատորմի նկատմամբ կոշտ պատժամիջոցներ կիրառել:

Սաուդյան Արաբիայում հնարավոր է տեղի ունենա հանդիպում Սիրիայի ժամանակավոր ղեկավար Ահմեդ ալ-Շարաաի հետ: Թրամփը գործարքի պատրաստ պրագմատիկ բիզնեսմեն է: Ահմեդ ալ-Շարաան արդեն առաջարկել է Դամասկոսում Թրամփի երկնաքեր կառուցել: Սիրիան, Սաուդյան Արաբիայի և մասամբ Թուրքիայի ազդեցության ներքո, բայց հիմնականում ԱՄՆ-ի հովանավորության տակ գտնվելով, սկսելու է զարգանալ և վերածվել տարածաշրջանային բալանս ապահովող կարևոր գործոնի: Սաուդները ոչ մի կերպ չեն համաձայնելու Սիրիան Թուրքիայի ու Իսրայելի քմահաճությանը թողնելու մտքին:

Սիրիան կարևոր դեր է ստանալու նաև ԱՄՆ-ի ու Քաթարի միջև սկսվելիք բանակցություններում: Ամերիկացիները, ամենայն հավանականությամբ, կաջակցեն վաղուց սառեցված Քաթար-Եվրոպա գազատար կառուցելու ծրագրին: Քաթարը ահռելի գազի պաշարներ ունի: Տարանցիկ ճանապարհը կարող է անցնել միայն Սիրիայով: Սիրիական պատերազմի հրահրման պատճառներից մեկը դա էր: Ռուսներին ու պարսիկներին ձեռնտու էր Սիրիան ռազմական պոլիգոնի վերածելը, և նրանք ամեն ինչ արեցին, որպեսզի Սիրիան վերածվի ավերակների՝ հանդես գալով որպես Սիրիայի դաշնակից: Քաթարից խողովակաշարով գազը դեպի ԵՄ հասնելու ծրագիրը վտանգավոր է թե՛ Ռուսաստանի, թե՛ Իրանի համար: Առայժմ Քաթարը իր հիմնական գազը արտահանում է հեղուկ տեսքով, սակայն խողովակաշարը ավելի կարևոր է: ԱՄՆ-ը հեղուկ գազի խոշոր արտահանող է, սակայն այժմ ամերիկացիները փորձում են իրենց ձեռքը վերցնել դեպի ԵՄ գործող բոլոր խոշոր գազատարերը, այդ թվում՝ ռուսական «Հյուսիսային հոսքը» և «Թուրքական հոսքը»: Ահա ռուս-ամերիկյան առևտրի հիմնական ոլորտներից մեկը, ինչը կարող է չեզոքացվել Քաթարում:

Այս մեծ խաղում Թուրքիան ունի իր հետաքրքրությունները: Թուրքերին, որպես բոնուս, լուծարվեց Քրդական բանվորական կուսակցությունը: Տասնամյակներ շարունակ քրդերին Թուրքիայի դեմ օգտագործել են թե՛ ռուսները, թե՛ Իսրայելն ու նույն ամերիկացիները: Բայց ժամանակները փոխվել են, ի՞նչ բանվորական կուսակցության մասին է խոսքը: Դա ԿԳԲ-ի ստեղծած տրոցկիստական հոսանքներից մեկն էր, որին նաև մշտապես փորձել են ներգրավել հայերին, չնայած հայկական և քրդական շահերը տրամագծորեն իրարից տարբեր են եղել:

Հայաստանին ձեռնտու են վերը նշված էներգետիկ ծրագրերը: Եթե դրանք իրագործվեն, էժան նավթի ու գազի պարագայում Ադրբեջանը բոլորովին այլ երկիր կդառնա: Ադրբեջանական գազի ու նավթի արտահանման աշխարհագրությունը էականորեն կփոխվի, ամենագրավիչ շուկան կդառնան հարևան երկրները, այդ թվում՝ Հայաստանը:

Սրանք Միջին Արևելքի հետ կապված հարցերի փոքր մասն են: Կան Իսրայելի, Իրանի, Պաղեստինի և, իհարկե, Չինաստանի հարցերը, որոնք փոխկապակցված են:

Պատահական չէ, որ Թրամփի արտասահմանյան առաջին պաշտոնական այցը հենց Սաուդյան Արաբիայից է սկսվում:

Թրամփի պարագայում մեկ կարևոր ԼԱՎ հանգամանք կա, բիզնեսմենը կռիվ չի սիրում, խույս է տալիս կռվից, լավ բիզնեսմենը փող աշխատելու բազմաթիվ ձևեր գիտե, պատերազմների շահավետության մասին թեզերը հորինվածք են, հորինվել են «քաղաքական գործիչ» կոչվող ձրիակեր ստահակների և նրանց տերերի կողմից:

Համաշխարհային օրակարգն արդեն իսկ փոխված է և փոխվում է օր օրի: Դիկտատորների ու խամաճիկ կառավարիչների ժամանակները կավարտվեն աննկատ: Խաղաղությունը նրանց հակացուցված է:

Արա Արայան

Մեկնաբանություններ